Google Translate ko software mo neɗɗo waawi huwtoraade ngam firde kelme, konngol timmungol walla yumre, ummoraade e ɗemngal fayde e ɗemngal goɗngal. Yeru, aɗa waawi winndude konngol e gootal e ɗemɗe naatnaaɗe heen ɗe, ko wayno Farayse mbiyaa yo ɗum firɗum e Arab, software o firanma konngol Farayse ngol e Arab. Hannde ɗemɗe sappo e tati Afriknaaje ene njeyaa e naatnaaɗe he ngaal kuwtorogal karalleewal.
Ɗeen ngoni ɗeeɗoo ɗemɗe ɗe payɗen jaŋtaade. Africans,1 Xhosa, Zulu, Seshoto(Afrique du Sud), Amharic (Eccopi), Hawsa, Igbo, Yoruba (Nigeria), Malagasy (Madagascare), Swahili (leyɗee keewɗe Fuɗnaange e hakkundeere Afrik), Somaali (Somalie), e Chichewa (Malawi).2
So en teskiima he nder ɗemɗe 13 Afriknaaje ɗe jaŋtiɗen dow ɗe, ma en taw ko ɓuri heen heewde ko ɗemɗe Fuɗnaange walla Fuɗnaange-Worgo Afrik, ko heen tati (3) tan ngoni ɗemɗe Hiirnaange Afrik. Woni Hawsa, Igbo, e Yoruba ko Nijeryanaaje. Geɗal goɗngal teskinngal kadi ko e nder ɗemɗe nay mawɗe he nder Nigeria ɗe ko Pulaar/Fulfulde tan woni ko tawaaka heen. Sikke alaa, ko weltaare mawnde wonan’de kala ɓiyɗo Afriknaajo haa ɓuri teeŋtude noon e ngenndiyankeeɓe mayri haɓantooɓe ngam ɓamtaare ɗemɗe ngenndiyankeeje mayri, yiyde ɗemɗe Afrik ene cawndondira e ɗemɗe goɗɗe winndere e nder dingiral ɓamtaare e karallaagal dowrowal. En njejjitaa noon huwtoraade o ɗoo fartaŋŋe ngam siftinde ngenndiyankeeɓe Fulɓe ko ɓe meeɗaani yejjitde boom, ɗum woni “ Aduna ko mi yahii, haɓɓu paɗe maa ngabboɗaami kono wonaa mi parii heblo njehen”. Aduna ko ɗannungal ngal aldaa e ñallinde walla hiirnude; ñalnde kala ko dawol, ñalnde kala ko kiirndol. So a ñallinii tan dawnooɓe mbirtomaa. Nde kiirndataa tawa ɓe ngoɗɗi, hay punndi maɓɓe majjirma. Aduna men hannde ko aduna mbaylaandi e karallaagal. Won ko golletenoo hanki duuɓi cappanɗe walla ni teemedde, tawo hannde gasnude ɗum ene newoo e nder yontere. Waɗinoon ko hannde karallaagal waɗɗii ko e dow hirke duleendu. No ɓamtaare way yaawde hannde ni ko noon kadi daɗeede way yaawde. Kala ɗannotooɗo mo wonaa jom himme toowɗo tawa kadi ko jooɓiiɗo e ngal karallaagal kesal ko yoni, laawol makko liiltat. Jommbaani boom, maayde makko e laawol tawa o yettaaki jaaƴorde makko.
1Hayso Africans iwdi mum ko ɗemngal Oropnaaɓe ceekodaangal he ɗemngal Holandanaaɓe (Dutch) ne, haalooɓe ɗum ɓe ko raaneeɓe Afriknaaɓe jeyeeɓe he ɗeeɗoo leyɗeele: Afrique du Sud, Lesotho, Malawi, Namibie, Zambie, e Zimbabwe.
2 Malawi, Zambie, Mozambique, e Zimbabwe. E ngal anndiraa kadi he innde Chinyanja walla Nyanja he woon e nokkuuji he ɗeeɗoo leyɗeele:Mozambique e Zambie.
